Xa kuqhutywa nayiphi na inkqubo esemthethweni enxulumene nemali, uncedo, njl. Badla ngokucela iimfuno ezininzi ezibandakanya ukusetyenziswa kwekhaltyhuleyitha. Ngokukodwa kwimeko yoncedo, kukho intetho eninzi malunga nomvuzo wosapho ngomntu ngamnye, kodwa ibalwa njani loo nto? Yintoni umvuzo wosapho ngomntu ngamnye?
Kule nqaku sichaza ingcamango yengeniso yomntu ngamnye kwaye siya kugxininisa kwintsapho, sichaza indlela yokubala ngayo.
Ithini ingeniso yomntu ngamnye
Phambi kokuba sichaze ukuba yintoni ingeniso yosapho ngomntu ngamnye, masiqale sicacise igama elithi “ingeniso ngomntu ngamnye”, ekwaziwa ngokuba yingeniso ngomntu ngamnye okanye i-GDP ngomntu ngamnye. Sisiphumo phakathi kwenqanaba lengeniso yelizwe elinikiweyo kunye nabemi balo. Ukufumana le nombolo, yahlula i PIB (imveliso yangaphakathi) yelo lizwe yahlulwe ngenani labemi balo. Ke ngoko, ngengeniso yomntu ngamnye siyakwazi ukumisela inqanaba lentlalontle okanye ubutyebi bendawo ekuthethwa ngayo, ngexesha elithile.
Ukusetyenziswa kwesi salathiso sokusisebenzisa njengesalathisi sozinzo okanye ubutyebi bezoqoqosho belizwe elithile buyavakala, ngenene. Ngobalo olusetyenziselwa ukufumana ingeniso yomntu ngamnye ingeniso yesizwe inxulumene ngeGDP ngexesha elithile kunye nabemi bommandla oxeliweyo. Akumangalisi ukuba, isetyenziswa rhoqo njengomlinganiselo wothelekiso phakathi kwamazwe ahlukeneyo. Ngale ndlela, iyantlukwano yezoqoqosho phakathi kwemimandla eyahlukeneyo inokuboniswa.
Kufuneka kuqatshelwe ukuba i-GDP eqhele ukusetyenziselwa ukubala ingeniso yomntu ngamnye yileyo Ibonakaliswa ngokwemiqathango ethile. Ithetha ntoni le nto? Ewe, basebenzisa amaxabiso akhoyo ngoku eempahla kunye neenkonzo eziveliswe ngeli xesha kuthethwa ngalo. Akuqhelekanga ukusebenzisa amaxabiso angatshintshiyo, afana ne-GDP yokwenyani.
Iintsilelo
Nangona kuyinyani ukuba ukubalwa kwengeniso yomntu ngamnye kusetyenziswe ngokusemthethweni, kukho abanye abantu abangavumelaniyo nale ndlela, kwaye baneengxoxo ezisemthethweni. Ngumlinganiselo ekuxoxwe ngawo kakhulu njengoko ungaboneleli ngolwazi olwaneleyo. Ayithatheli ngqalelo eminye imiba enje, umzekelo, ukungalingani ngokumalunga nokuhanjiswa kobutyebi kumazwe, inqanaba lophuhliso lwemimandla okanye imfundo. Nangona ngokuqhelekileyo kukho ubudlelwane obuthe ngqo phakathi kwengeniso yendawo ethile kunye nemiba efana nophuhliso, impilo kunye nemfundo, ingeniso yomntu ngamnye ayisoloko ikwazi ukubonisa ngokunyanisekileyo nangokupheleleyo umgangatho wokwenyani wokuphila wommi welizwe elithile.
Ngoko ke, kuyaqondakala ukuba abantu abaninzi bathetha loo nto Ingeniso yomntu ngamnye ayibonakalisi ngokuchanekileyo ubunyani kwiimeko ezithile zokunganeliseki ekuhlaleni okanye ukungalingani. Lo mba ubonakaliswa ngakumbi xa uqoqosho lwelizwe lukhula, kodwa alubonakali kumandla okuthenga ommi okanye umgangatho wobomi babo, nangona kukho ukuphucuka koqoqosho olukhulu.
Umvuzo wosapho ngomntu ngamnye
Ngoku siqonda ingqiqo yomvuzo womntu ngamnye, masicacise ukuba yintoni ingeniso yosapho ngomntu ngamnye. Ukuba nangaliphi na ixesha siye sacela uncedo lukarhulumente, kusenokwenzeka ukuba siye sahlangabezana neemfuno ezahlukeneyo, enye yazo kukuba ingeniso yosapho ngomntu ngamnye ayigqithi kwisixa esithile semali, inyaniso? Ke ngoko, siza kucacisa ukuba yintoni ingeniso yosapho ngomntu ngamnye.
Ngokusisiseko iyafana nengeniso yomntu ngamnye kodwa ngokomlinganiselo omncinci kakhulu: Usapho oluthile. Ke ngoko, umvuzo wosapho ngomntu ngamnye Yimbuyekezo yayo yonke ingeniso yekhaya eyahlulwe ngamalungu afanelekileyo kwiyunithi yosapho.
Xa sithetha ngamalungu asebenzisanayo eyunithi yosapho, kubandakanywa oku kulandelayo:
- Abazali okanye abagcini
- Abantwana abancinci kwaye abakhululekanga
- Abantwana abakubudala obusemthethweni kodwa abajongwa njengabangenakusebenza kwinqanaba lenkundla
Ibalwa njani ingeniso yomntu ngamnye kusapho?
Njengoko besesitshilo ngaphambili, ukwazi ingeniso yosapho ngomntu ngamnye kubaluleke kakhulu ukuba sifuna ukucela uncedo kurhulumente. Ekubeni kubonakala ngathi ngumsebenzi onzima kakhulu, siza kwenza kube lula kuwe, sicacisa indlela yokubala ingeniso yosapho ngomntu ngamnye ngokulandela la manyathelo:
- Fumana ezamva nje ingxelo yengeniso, elo lonyaka ophelileyo.
- Ingxelo yengeniso edibeneyo: Yongeza isixa kwiibhokisi 445, eya kuba isiseko serhafu yokonga, kunye ne-430, eya kuba sisiseko serhafu jikelele. Isiphumo sale mali yingeniso yonyaka.
- Umvuzo wosapho ngomntu ngamnye: Isixa-mali esifunyenwe kwisixa seebhokisi 430 no-445 kufuneka sahlulwe ngenani lilonke lamalungu afanelekileyo eyunithi yosapho echaphazelekayo.