Lapho kwenziwa noma iyiphi inqubo esemthethweni ehlobene nezezimali, usizo, njll. Ngokuvamile bacela izidingo ezimbalwa ezibandakanya ukusetshenziswa komshini wokubala. Ikakhulukazi odabeni losizo, kukhulunywa kakhulu ngeholo lomndeni ngomuntu ngamunye, kodwa lokho kubalwa kanjani? Iyini imali engenayo yomndeni ngomuntu ngamunye?
Kulesi sihloko sichaza umqondo wemali engenayo yomuntu ngamunye futhi sizogxila emndenini, sichaza indlela yokubala ngayo.
Ingakanani imali engenayo yomuntu ngamunye
Ngaphambi kokuchaza ukuthi iyini iholo lomndeni ngomuntu ngamunye, ake siqale sicacise igama elithi “income per capita”, elibuye laziwe ngokuthi yimali engenayo ngomuntu ngamunye noma i-GDP ngomuntu ngamunye. Kungumphumela phakathi kwezinga lemali engenayo lezwe elithile kanye nenani labantu balo. Ukuze uthole le nombolo, hlukanisa i- I-PIB (ingqikithi yomkhiqizo wasekhaya) yalelo zwe ihlukaniswe ngenani labantu abahlala kulo. Ngakho-ke, ngemali engenayo yomuntu ngamunye siyakwazi ukunquma izinga lenhlalakahle noma ingcebo yendawo okukhulunywa ngayo, ngesikhathi esithile.
Ukusetshenziswa kwale nkomba ukuyisebenzisa njengenkomba yokuzinza noma ingcebo yezomnotho yezwe elithile kunengqondo, ngempela. Ngokwezibalo ezisetshenziselwa ukuthola imali engenayo yomuntu ngamunye imali engenayo kazwelonke ihlobene nge-GDP ngesikhathi esithile kanye nezakhamuzi zendawo eshiwo. Akumangalisi ukuthi ngokuvamile isetshenziswa njengesilinganiso sokuqhathanisa phakathi kwamazwe ahlukene. Ngale ndlela, umehluko wezomnotho phakathi kwezindawo ezahlukene ungaboniswa.
Kufanele kuqashelwe ukuthi i-GDP ejwayele ukusetshenziselwa ukubala imali engenayo yomuntu ngamunye yiyona Ivezwa ngamagama ajwayelekile. Kusho ukuthini lokhu? Nokho, basebenzisa amanani amanje ezimpahla namasevisi akhiqizwe phakathi nenkathi okukhulunywa ngayo. Akuvamile ukusebenzisa amanani angashintshi, njenge-GDP yangempela.
Izingqinamba
Nakuba kuyiqiniso ukuthi ukubalwa kwemali engenayo yomuntu ngamunye kusetshenziswa ngokusemthethweni, kukhona abanye abantu abangahambisani nale ndlela, futhi banezimpikiswano eziyiqiniso kakhulu. Isilinganiso okuxoxwe ngaso kakhulu njengoba singanikezi ulwazi olwanele. Ayinaki ezinye izici ezifana, isibonelo, ukungalingani mayelana nokusatshalaliswa kwengcebo emazweni, izinga lentuthuko yezindawo noma imfundo. Nakuba ngokuvamile kunobudlelwano obuqondile phakathi kweholo lendawo ethile kanye nezici ezifana nentuthuko, ezempilo kanye nemfundo, imali engenayo ngomuntu ngamunye ayikwazi ukukhombisa ngokweqiniso nangokuphelele izinga lokuphila langempela lesakhamuzi sezwe elithile.
Ngakho-ke kuyaqondakala ukuthi abantu abaningi bakusho lokho Imali engenayo ngomuntu ngamunye ayibonisi iqiniso ngendlela efanele ezimeni ezithile zokunganeliseki emphakathini noma ukungalingani. Lesi sici sibonakala ikakhulukazi lapho umnotho wezwe ukhula, kodwa akubonakali amandla okuthenga ezakhamuzi noma izinga lempilo yaso, naphezu kweqiniso lokuthi kukhona ukuthuthuka komnotho omkhulu.
Imali engenayo yomndeni ngomuntu ngamunye
Manje njengoba sesiwuqonda umqondo wemali engenayo yomuntu ngamunye, ake sichaze ukuthi iyini imali engenayo yomndeni ngomuntu ngamunye. Uma noma ngasiphi isikhathi siye sacela usizo lomphakathi, kungenzeka kakhulu ukuthi siye sahlangabezana nezidingo ezihlukahlukene, enye yazo ukuthi umholo womndeni ngomuntu ngamunye aweqi inani elithile lemali, iqiniso? Khona-ke, sizochaza ukuthi liyini iholo lomndeni ngomuntu ngamunye.
Ngokuyisisekelo iyafana nemali engenayo yomuntu ngamunye kodwa ngesilinganiso esincane kakhulu: Umuzi othile. Ngakho-ke, iholo lomndeni umuntu ngamunye Yisamba sayo yonke imali engenayo yomndeni ehlukaniswa ngamalungu afanelekayo eyunithi yomndeni.
Uma sikhuluma ngamalungu omndeni asebenzisanayo, afakiwe okulandelayo:
- Abazali noma ababheki
- Izingane ezincane futhi ezingakhululiwe
- Izingane ezineminyaka esemthethweni kodwa ezithathwa njengezingakwazi ukusebenza ezingeni lezokwahlulela
Ibalwa kanjani iholo lomuntu ngamunye lomndeni?
Njengoba sesishilo ngaphambili, ukwazi iholo lomndeni womuntu ngamunye kubaluleke kakhulu uma sifuna ukucela usizo kuhulumeni. Njengoba kubonakala kuwumsebenzi othize onzima, sizokwenza kube lula kuwe, ukuchaza indlela yokubala iholo lomndeni ngomuntu ngamunye ngokulandela lezi zinyathelo:
- Thola okwakamuva isitatimende semali engenayo, elonyaka odlule.
- Isitatimende semali engenayo ehlangene: Engeza inani emabhokisini 445, okungaba isisekelo sentela yokonga, kanye no-430, okungaba isisekelo sentela evamile. Umphumela walesi samba yimali engenayo yonyaka.
- Imali engenayo yomndeni ngomuntu ngamunye: Inani elitholwe enanini lamabhokisi 430 no-445 kufanele lihlukaniswe ngenani eliphelele lamalungu afanelekayo eyunithi yomndeni okukhulunywa ngayo.