Mid ka mid ah Tiirarka aasaasiga ah ee isbeddelka cimiladu waxay la xiriiraan dhaqaalaha, iyo si gaar ah waxa uu yahay dhaqaalaha tooska ah. Rumayso ama ha rumaysan, laantani waxay gaadhi kartaa isbedel bulsho oo door bida horumarinta deegaanka.
Laakiin, si loo helo, waa in marka hore la ogaado waxa uu yahay dhaqaalaha tooska ah, sababta uusan u wanaagsanayn iyo cawaaqibka uu keeni karo kiiskan.
Waa maxay dhaqaalaha toosan
Si loo fahmo dhaqaalaha tooska ah ma jirto wax ka fiican in la bixiyo tusaale. Ka soo qaad in aad samaynayso alaab aad u baahan tahay alaabta ceeriin ee aad ka soo qaadato dhulka. Waxaad soo saartaa iyo marka ay joojiso u adeegidda, ama sababtoo ah way jabtay, sababtoo ah ma sii shaqaynayso, iwm. kaliya iska tuur. Oo waxaad sii wadaysaa wax soo saarka waxayna u baahan yihiin alaabta ceeriin. Laakiin marna ma buuxinaysid. Markaa, dhamaadka, waxaa iman doonta maalin aan alaabtaas cayriin aanay sii jirin.
Dhaqaalaha tooska ah waxaa lagu qeexi karaa sida qaabkaas dhaqameed ee lagu soo saaro alaabada iyo/ama adeegyada aan qaadano alaabta ceeriin ee aan dib loo soo celin. Taasi waa, ma jirto dib u isticmaal, yaraynta alaabta, dib u warshadaynta ama xitaa soo kabashada alaabtan ceeriin (haddii ay taasi suurtogal tahay).
Runtii natiijadii ka soo baxda dhaqaalaha toosan waa qashinka ama qashinka, ama ha jecleen, ee ku urura meeraha, kuwaasna cawaaqib xun ku yeesha deegaanka.
Maxaa dhaqaalaha tooska ah loo isticmaalay?
Noocan dhaqaalaha ah ayaa soo jireen ah muddo dheer. Waqtigiisii, ee wax badan oo cayriin ah ayaa ka dhigay in aanay ka fikirin waxa dhici doona marka ay dhamaato. Xaaladdan oo kale, udubdhexaadka dareenka, iyo waxa ku guulaysta, waa faa'iido, wanaajinta wakhtiga iyo kharashyada ugu yar, laakiin iyada oo aan laga fikirin kharashka deegaanka ama bulshada ee la sameeyay.
Tan waa in lagu daraa, gaar ahaan bilowga, Jaahilnimo waxay ka lahaayeen waxa qiimihiisu yahay iyo saamaynta ay keentay isticmaalka agabkaas, iyo sidoo kale wareegga nolosha ee ugu dambeeya ee alaabtaas (qashin).
Dabcan, tani ma aha mid meesha ka saaraysa mas’uuliyadda saaran, balse waagii uu dhalanayay dhaqaalaha toosan, ma ay lahayn aqoon iyo qalab intaa le’eg oo muujin kara cawaaqibka ka dhalan kara adeegsiga habkan.
Waa maxay khataraha dhaqaalaha tooska ah?
Intaan sharaxnay ka dib, waxaa soo baxaysa in dhaqaalaha tooska ahi aanu ahayn shay togan, balse uu yahay shay aad u xun. Waxayna ku lug leedahay khataro iyo cawaaqib xumo, haddii aan la daweyn, soo afjari karta jiritaanka nolosha, dhirta, xoolaha iyo dadkaba.
Mid ka mid ah cawaaqibka iyo khatarta ugu weyn ee dhaqaalaha tooska ah waa sii daynta gaaska aqalka dhirta lagu koriyo. Kuwaas oo ay sabab u tahay gubasho shidaal fosil ah, jarista dhirta, isticmaalka bacriminta, iwm. Taas oo keenta in aanu waxyeelo u geysano jawiga, iyada oo aan suurtogal ahayn in uu dib u soo noolaado. Maaha Lakabkaas oo naga ilaalinaya meel bannaanka ah oo noo ogolaanaya inaan neefsano, daalan, oo uu la socdo, way sii adkaanaysaa in la neefsado oo la noolaado.
Khatarta kale waa baakadaha iyo qashinka alaabta. Midda ugu badan ayaa ah in kuwani ay ku dambeeyaan qashinka taas oo macnaheedu yahay in ay aadaan goob qashin qubka, in la gubo ama haa, in loo diro dibadda halkaas oo dib looga isticmaalo. Dhibaatadu waxay tahay waxaas oo dhan waxay ahaan lahayd mid sii wasakhaysan. Bal qiyaas qashin qubka qashinka dhaqaalaha tooska ah. Hadii aan taas la dawayn way sii waynaanaysaa oo dhibtu waa inay wasakhayso dhulka iyo deegaanka labadaba.
Sida xogta lagu sheegay. Sannad kasta 90 bilyan oo tan oo kheyraad dabiici ah ayaa la soo saaraa waxaana la filayaa in sanadka 2050-ka hadii ay sidaan ku sii socoto ay tiradaasi labanlaabmi doonto. Dhammaan kuwan, kaliya 12% ayaa dib loo warshadeeyay, taas oo tusinaysa in wax kasta oo kale ay sii wadaan ilaalinta wareegga toosan.
Gabagabadii, waxaan ka hadleynaa nooc ka mid ah moodooyinka si aan macquul ahayn u burburinaya meeraha. Walxaha ceeriin ah ayaa gabaabsi ah, qashinku wuxuu keenaa cawaaqib, inkastoo aan hadda la arkin dhibta ay leedahay, haddana waxaa la og yahay inay dhici doonaan iyo in mustaqbalka uusan meerahaasi noqon karin meel la degi karo, oo dhallaanka lagu xukumayo inay helaan meel kale oo ay ku noolaadaan. si aad u bedesho qaab nololeedkaaga ama, si toos ah, inaad u gacan gasho.
maxaa xal ah
Xigasho: BBVA
Markii uu wakhtigu sii socday, iyo caddaynta cad ee khatarta uu leeyahay dhaqaalaha tooska ah, waxay bilaabeen inay ka fikiraan beddelaad aan sidaas u yeeli doonin deegaanka. Haddaba, waxaa soo baxay mid ka mid ah qaababka dhiirigeliya ilaalinta deegaanka. Waa kee? Dhaqaalaha wareegtada ah.
La Dhaqaalaha wareegtada ahi waxa uu ku salaysan yahay ka faa’iidaysiga kheyraadka, iyadoo si hufan looga faa’ideysanayo, lana xakameeyo wax soo saarkooda iyo isticmaalkooda. Ujeedadu waa in la kala hormariyo qiimaha, oo aan faa'iido badan lahayn, si loo soo celiyo agabka la isticmaalay loogana fogaado khasaaraha kheyraadka.
Si tan loo sameeyo, wax-soo-saareyaasha waxaa lagu dhiirigelinayaa inay dhisaan alaabooyinka markooda dib loo isticmaali karo. Ma aha oo kaliya sheyga laftiisa, laakiin alaabtiisa iyo xitaa alaabta ceeriin ee laga sameeyay. Ku dhiirigelinta in la sameeyo alaab aad u adkeysi leh oo sahlan in la dayactiro, dib-u-samaynta iyo dib-u-isticmaalka waa mid ka mid ah qaybaha ugu muhiimsan ee dhaqaalaha kaas oo u yimaada si loola dagaallamo habka caadiga ah.
Ma jiraan dalal ku dhaqma?
Waad saxantahay, Yurub waxaan ku muujin karnaa Jarmalka iyo Faransiiska inay yihiin laba ka mid ah dalalka ku dhaqma dhaqaalaha wareegtada ee shuruudaha kala duwan. Xaaladda Isbaanishka, inkastoo aan ku dabaqno dhaqaalaha wareegtada ah, waa mid aad u yar iyo dhaqaalaha tooska ah ayaa weli si qoto dheer u socda. Si kastaba ha ahaatee, sanadka 2020 Istaraatiijiyadda Wareegtada Spain ee 2030 ayaa la daabacay, taasoo xireysa aasaaska isticmaalka cusub iyo qaabka wax soo saarka ee diiradda saaraya dib-u-isticmaalka iyo dib-u-warshadaynta. Iyada, waxaa la rajeynayaa in la yareeyo cawaaqibka dhaqaalaha tooska ah.
Natiijooyinka lama gaari doono muddada gaaban, hubaal. Laakiin ugu yaraan waxaan bilaabeynaa inaan qaadno tillaabooyinka ugu horreeya si aan isugu dayno inaan joojinno sii xumaanshaha meeraha iyo deegaanka.