Mukati meiyo economics glossary, GDP ndiyo imwe yeakanyanya kukosha mazano ekuziva. Aya mazwi ezvemari ayo, seCPI; VAT kana TIN iwe unofanirwa kuziva zvakanaka kuti zvinorevei uye kukosha kwayo. Asi, Chii chinonzi GDP chaizvo?
Kana iwe wakagara uchinetseka uye uchida kuziva kuti nei vezvematongerwo enyika uye vezvehupfumi vachitaura nezvazvo vachiramba, kana kuti nei zvichikosha kuti uongorore kukura kwenyika, saka tichaenda kuzotaura newe nezve izvo GDP chii uye zvimwe zvinhu zvaunazvo kuziva nezvazvo.
Chii chinonzi GDP
Kana iwe uchida kuziva kuti chii chinonzi GDP saka unofanirwa kuziva kuti GDP ndicho chirevo chechinozivikanwa seGross Domestic Product. Izvi zvinoreva hupfumi hunowanikwa nenyika mugore rimwe chete. Mune mamwe mazwi, tiri kutaura nezvechiratidzo chehupfumi chinotarisa kukosha kwemari yezvinhu zvese nemasevhisi anogadzirwa nenyika mugore.
Rimwe zita reGDP ndiGross Domestic Chigadzirwa (GDP), saka kana uchizviona iine mamwe mazita anoziva kuti inotaura nezve chinhu chimwe chete.
Zvino, nei uchiyera kukosha kwehupfumi hwenyika zvinhu nemasevhisi? Zvakanaka, imo nekuti chiratidzo ichi chinobatsira kuziva kana nyika iri mukukura kwehupfumi, yakamira kana, zvinosuwisa, iri mune zvakaipa (ndiko kuti, pachinzvimbo chekukura, inoderera).
Chimwe chokwadi chekufunga nezve icho GDP ndechekuti ndiani akaigadzira. Mune ino kesi, Kuna vatinofanira kuva naSimon Kutznets akaisanganisira mumushumo kubva kuma30 apo maakaundi emari akagadzirwa muUnited States. Muchokwadi, zvaisanganisira izvo chete pfungwa, asi zvimwe zvakawanda. Uye izvo "zvigadzirwa" zvakamupa iye Mubayiro weNobel mune zvehupfumi.
Iwe unofanirwa kuve pachena kuti izvo zvinoratidzwa nechiyero ichi ndeye «zvemukati» chigadzirwa; Tiri kutaura nezve zvigadzirwa nemasevhisi ayo ari kugadzirwa chaizvo munyika, kwete izvo zvinounzwa kunze kwenyika. Zvese zvinogadzirwa munyika zvinoverengerwa neichi chakakura chigadzirwa "chemumba".
Zvishandiso zveGDP
Hapana mubvunzo kuti pfungwa yezvehupfumi iyi inobatsira. Asi iwe haugone kuvimba naye 100%. Uye ndezvekuti, haina kutadza nekuti ine mamwe "maburi machena", ndiko kuti, kune zvimwe zvinhu zvavasina hanya nazvo uye zvinogona kugadzirisa mhedzisiro yazvinopa. Semuenzaniso, pakati pezvinhu zvisina kunaka zvechiratidzo ichi ndeizvi:
- Izvo hazvisanganise hupfumi hwese hwenyika. Iyo inongotarisa pane izvo zvavanogadzira, hongu, asi inofuratira zvekunze (makambani anoburitsa basa kune dzimwe nyika asi achibatsirwa mune redu), kuzvigadzira-wega, kana kutengesa kwechipiri-ruoko. Zvese izvo zvinofanirwa kutamba chinzvimbo, asi zvakadaro hazviite.
- Hazvifungi nezve hupfumi hwevatema. Uye chidimbu chakakosha cheruzivo nekuti, izvozvi, inoverengera 25% yehupfumi hweSpain, izvo zvakawandisa tichifunga kuti hupfumi "husiri".
- Hazviyeri kugara zvakanaka. Musiki weGDP iye pachake akazivisa muna 1932 kuti chiratidzo chake chaive nechikanganiso chikuru, kuti chakange chisiri kugona kuona kugara zvakanaka kwenyika ine dhata, ndosaka, kana uchitaura nezve kukura kwehupfumi, zvakafanira kutora account zvimwe zviratidzo.
Mhando dzeGDP
Iye zvino zvaunoziva kuti GDP chii, inguva yekudzidza matatu marudzi aripo. Uye ndeyekuti iyo yega GDP inogona kuve yemhando nhatu dzakasiyana: Zita, Chaiyo uye Per capita.
- Inodanwa GDP ndiyo kukosha kwemari, inogara iri pamitengo yazvino yemusika, yezvinhu uye masevhisi enyika yakaburitswa mukati megore. Nenzira iyi, zvinoratidzira shanduko dzinogona kuitika maererano nemitengo inowedzera kana kudzikira.
- GDP chaiyo inosiyana neiyo yapfuura nekuti kukosha kwemari kunoonekwa kuri pamitengo yenguva dzose.
- Pakupedzisira, GDP pamunhu ine chekuita nehuwandu hwevanhu. Inogona kutsanangurwa semhedzisiro yekukamura iyo GDP nenhamba yevagari vane nyika mune gore.
Maitiro ekuverenga GDP
Imwe pfungwa yakakosha yaunofanirwa kugara uchifunga nezve izvo GDP ndeyekuti kune nzira dzakasiyana dzekuiverenga. Ese ari akanaka, uye inokupa iwe chaiyo kukosha kwenzvimbo iri nyika. Asi zvakaverengerwa zvakasiyana zvakasiyana. Nekudaro, nzira nhatu dzinoshandiswa ndedze:
Mari yekushandisa
Kunyanya, fomu yacho ndeiyi:
GDP = C + I + G + X - M
Kuonekwa seizvi, iwe hapana kana chaunoziva, iwe? Inoreva wedzera zvese zvinoshandiswa nevanhu uye nevamiriri vehupfumi, pamwe nekudyara, kushandisa veruzhinji uye kunze kwenyika; asi unofanirwa kubvisa zvinounzwa kunze.
Mune mamwe mazwi, tiri kutaura pamusoro pehuwandu hwemashandisirwo ehuwandu hwevagari pazvinhu nemasevhisi mune yakatarwa nguva yenguva, uko kwakakura kugadzirwa kwemari nekutengesa kunze. Yese kukosha uku inobviswa nekutengesa kunze kuti uwane GDP.
Nzira yekuwana mari
Inozivikanwa senzira yemari, iyi fomula iri seinotevera:
GDP = RA + EBE + (mitero - rubatsiro)
Nayo, iwe unozoziva iyo Huwandu hweicho nyika chinowana kana kupinda. Nekudaro, isu tinoona kuti isu tinofanirwa kuwedzera mari yevashandi (RA) uye yakawandisa yekushandisa yakasara (EBE) uko mutsauko pakati pemitero nerubatsiro yakawedzerwa.
Iyo nzira-yekuwedzera nzira
Iyo fomula iri seinotevera:
GDP = GVA + mutero - rubatsiro
Pano, isu tine kuti iyo GVA ndiyo yakakosha kukosha yakawedzerwa yenyika. Nemhando iyi, kutengesa kwezvigadzirwa nemasevhisi zvinowedzerwa, zvinogara zviri mari yezvigadzirwa kana zvimwe zvinhu zvakashandiswa kuzvigadzira.
Neruzivo urwu rwese iwe unogona kuve wakajeka nezve izvo GDP uye kuti ungaiverenga sei, pamwe nemhando uye mashandisiro ainayo Ehezve, kune zvimwe zvakawanda ruzivo uye hunhu, hwekukosha zvakanyanya, izvo zvinofanirwa kutariswa mune iyi pfungwa, asi sekufungidzira zvinokupa iwe pfungwa yekukosha kwechiratidzo ichi chehupfumi uye nenyika.