GDP i lea atunuʻu

E tele faʻailoga faʻatinoina o le tamaoaiga o le atunuʻu. O mea uma, o le sili faʻailoga avanoa e faʻavae i luga o le aofaʻi faʻaletausaga gaosiga o oloa ma tautua o se atunuʻu ma tautua tau le tamaoaiga poʻo, pei ona taʻua e nisi, ona faaopoopo oloa.

E fua lea ile oloa gaosi i totonu o le atunuu (GDP) poʻo aofaʻi maketi tau o oloa mulimuli uma ma auaunaga o loʻo gaosia i totonu o se atunuʻu i le taimi o le tausaga. GDP aofia ai oloa ma tautua o loʻo gaosia i totonu o tuaoi o se atunuʻu, ma punaoa saunia e ona tagatanuʻu.

O le mea lea, o le GDP a Sepania e le gata e aofia ai le taua o nofoa uma o nofoa na gaosia i le faleoloa o Martorell, ae faʻapena foʻi falegaosimea o le Renault, tusa lava pe o le faʻailoga o Farani ma Sipaniolo.

El GDP fuaina le maketi taua o faʻaletausaga gaosiga, o lona uiga, i lona tulaga faʻatupe. O le mea lea e tatau ona tupu pe a fai tatou te mananaʻo e faʻatusatusa seti o oloa ma tautua na gaosia i tausaga 'eseʻese ma iai le aitia o latou faʻatatau taua ma se uiga mo tagata uma.

Afai e gaosia e se atunuʻu ni sofa se tolu ma ni komupiuta se lua i le tausaga 1, ma ni moli se lua ma ni apu se tolu i le tausaga 2. O fea o le lua tausaga na sili atu ona aoga? E manaʻomia le tuʻuina o se tau aoga i luga o oloa taʻitasi ma faʻatusatusa le aoga aoga o tausaga taʻitasi e iloa ai pe na paʻu le GDP pe na tupu i le tausaga 2. O le a tatou vaʻaia lenei mea i se taimi mulimuli mai.

Le manaʻoga e aloese mai le tele o faʻamaumauga ile GDP o atunuʻu

E fua tonu le GDP o atunuʻu, e manaʻomia le faitau tasi uma oloa ma tautua i le taimi o le tausaga faʻapitoa.

Tele o oloa alu atu i vaega eseese o gaosiga ae leʻi oʻo atu i le maketi. Mo lena mafuaʻaga, nisi fasi atonu ua i ai se maimoaga taamilo, ma le itiiti ifo i le tasi taimi na toe faʻatau atu. Ina ia aloese mai le toe faʻaluaina o le faitauga o oloa ma tautua, o le GDP e naʻo le faʻamautuina o oloa mulimuli ma le aveʻesea o oloa feololo.

le O oloa mulimuli o oloa ma tautua ia e maua e le tagata faʻatau mo le latou faʻaaogaina mulimuli ae le mo le toe faʻatauina atu poʻo le tuʻuina atu ia latou i se faʻaopoopoga gaosi poʻo le gaosiaina gaioiga. O ni oloa ua faʻatau e faʻaoga.

O oloa faufautua o oloa ma tautua ia e maua e le tagata faʻatau e tuʻuina atu e ala i se gaosiga poʻo le toe faʻatau atu.

El aoga o oloa mulimuli o mea na na faʻamauina i le GDP, ae o oloa feololo e le aofia mai le fuafuaina o le GDP a le atunuʻu. Aisea? Aua o tau o oloa feololo ua uma ona aofia i le taua o le mulimuli lelei. A le faʻateʻaina i latou, e mautinoa e le mafaitaulia taimi, faʻateleina le GDP, ma le aoga ma le saʻo lona faʻatusatusaga.

O foliga e lua o le GDP a le atunuʻu: faʻaaluina ma tupe maua

Seʻi tatou vaai nei pe faʻafefea le tau maketi o le aofaʻi o oloa, pe mo la matou faʻamoemoe, o se tasi iunite o oloa. Sei o tatou toe manatua le faʻataʻitaʻiga mai nai palakalafa ua tuanaʻi: faʻafefea ona e fuaina le taua o se komepiuta?

E mafai ona tatou faʻamautuina e fia le totogi a le tagata faʻatau poʻo le tagata faʻaoga. Pe mafai foi ona matou faʻaopopoina le tupemaua: totogi, lisi, tului ma polofiti e maua mai i le taimi o le computer.

Le iʻuga-oloa ma taua-faʻaopoopo auala o ni auala e lua o le vaʻaia o le tutusa mea. O le mea e faʻaaluina i se oloa e mauaina o se tupemaua e i latou o loʻo fesoasoani i lona gaosiga.

Mo se faʻataʻitaʻiga, afai e faʻaalu le € 350 i luga o le komepiuta, o lena aofaiga o le 350 o le aofaʻi o tupemaua maua mai lona gaosiga. O le mea lea, afai e te talepeina lalo kamupani na tuʻuina atu vaega ma tautua, faʻatasi ai ma le gaosiina, o le a faʻaopopoina i le 350 €.

E manino lava, afai o le tau mulimuli o le komepiuta e maualuga atu nai lo tupe faʻaalu, e i ai se tupe mama, ma afai o le tau e laʻititi nai lo ana gaosiga tupe faʻaalu, e i ai le tupe leiloa. O le mea lava e tasi e tupu i le GDP o atunuʻu: e lua ala o le vaʻai iai.

Tasi le o le vaʻai ia pei o le aofaʻi o tupe alu uma o le aofaʻi o oloa, o le a le mea e taʻu ole 'auala faʻaalu'. O isi manatu GDP i tuutuuga o tupe maua na maua mai pe gaosia mai le gaosiaina o oloa ma tautua, ua taʻua o le 'totogi pe alauni auala', poʻo 'tupemaua auala'.

Ia, ua lelei E mafai ona tatou fuaina le GDP o atunuʻu i ala e lua: faʻaopopo mea uma e faʻaalu e faʻatau ai le komepiuta, pe faʻaopopo uma tupe maua maua e le tagata faʻatau mai ia na e faʻatau ai le komupiuta, mo se faʻataʻitaʻiga.

Ae o vaega uma e lua o se faʻatusatusaga o tutusa, o lona uiga, o le mea e faʻaaluina o se tupemaua mo i latou na gaosia le oloa, a le ma au tagata faigaluega, fale faʻatau poʻo teutupe faʻaputugatupe.

Ina ia faʻatuatuaina i le fuaina, o atunuʻu latou te mauaina le tele o faʻamatalaga mai le atunuʻu fuainumera ofisa faʻamaumauga, lea e aoina, faʻatulagaina ma fuaina mea uma mai le tele numera o faʻavae, ona faia ai lea o faʻatusatusaga e tusa ai ma faʻavaomalo faʻavae.

O le tulafono faʻavaomalo tulafono e fua ai le GDP o atunuʻu o loʻo i le System of National Account, saunia e le Faʻavaomalo Tupe Faʻatupe, le Europa Komisi, ma le Faʻalapotopotoga mo Tamaoaiga Galulue Faʻatasi ma Atinaʻe, le Malo Aufaatasi Faʻalapotopotoga ma le Lalolagi Faletupe.

I Sepania, o ai e gafa ma le fuaina o fuainumera ma le GDP moni (o le isi vaega), o le Faʻamaumauga National Institute.

O le GDP moni o atunuʻu

Tasi le mea e fia iloa e tagata e uiga i le latou tamaoaiga o le iloa pe o le Ua tupu pe paʻu le GDP a le atunuu. Ae talu ai o le GDP o loʻo fuafuaina i ni fuaitau laiti, o lona uiga, o le maketi o loʻo i ai, lua vaitaimi e le mafai ona faʻatusatusa e aunoa ma le faʻasaʻoina lelei o vaitaimi taʻitasi. O lenei fetuunaiga e faia i le tau o le tau.

Para fuafua le "moni" GDP, o lona tau taua tatau tatau ona fetuʻunaʻi ma le amanaʻia o tau o suiga ina ia mafai ona iloa moni pe ua tupu le atunuʻu pe leai, ma pe fia. O se meafaigaluega lautele faʻaaogaina poʻo se metotia o le mea e taʻua o le 'tau o le tau', e fetuunai ai le Nominal GDP i tau tumau.

O le GDP o atunuʻu e taua tele, aua e aumaia ai ia i tatou faʻamatalaga e uiga i le tele o le tamaoaiga ma faʻafefea ona amio. O le tuputupu aʻe o le GDP moni e masani ona faʻaogaina e fuafua ai le soifua maloloina lautele o le tamaoaiga o le atunuʻu. I se tulaga lautele, a tupu le GDP, e faʻamatalaina o se faʻailoga o loʻo sologa lelei le tamaoaiga o le atunuʻu.

Pe a GDP tupu malosi, galuega e ono faʻateleina ona o kamupani e tele manaʻomia, e tatau ona fausia ni tele fale gaosi ma tagata e tele atu tupe ona latou maua galuega.

I leisi itu, pe a fai o le GDP konekarate, e masani ona paʻu galuega ona e tatau ona faʻaititia le sapalai a le atunuʻu. I isi tulaga, o loʻo tupuola le GDP, ae le vave pe lava foi e fausia ai ni galuega lelei mo tagata o loʻo sailia, e pei ona i ai le tatou atunuʻu i aso nei.

O nisi tagata atamamai i mea tau tamaoaiga e mautinoa o le Ole GDP moni e minoi ile taʻamilosaga ile taimi: O loʻo feagai le tamaoaiga ma vaitaimi o le paʻu, i isi taimi e telegese le tuputupu aʻe, e pei o le lauiloa "faʻatelegeseina o le tamaoaiga" na afaina ai le Iunaite Setete ina ua maeʻa le osofaʻiga o Iraq, ma i isi taimi, tupu ai le faʻaletonu o le tamaoaiga, lea e tupu pe a paʻu le GDP mo le lua sosoʻo semesa.

Sepania, mo se faʻataʻitaʻiga, na oo i vaitaimi eseese o le paʻu o le tamaoaiga talu mai le suiga:

1. Mai le kuata lona lua o le 1992, i le kuata lona tolu o le 1993, ina ua tupu 0,9%
2. Mai le kuata muamua o le 2008 i le kuata muamua o le 2010
3. Mai le kuata lona lua o le 2011 i le kuata lona tolu o le 2014, ina ua tupu 0,1%. Ole taimi pito sili lea ona umi ole pulega faʻa-temokalasi i Sepania.

Ole a le taʻu mai e le GDP o atunuʻu ia tatou

I le iuga: e taua le iloa o le a le GDP o atunuʻu le mafai ona taʻu mai ia matou. GDP e le o se fuataga o le tulaga o le olaga poʻo le manuia o se atunuʻu.

E ui lava o suiga i le gaosiaina o oloa ma tautua mo tagata taʻitasi (GDP per capita) e masani ona faʻaaogaina o se fuataga pe o le tagatanuʻu o se atunuʻu e ola lelei pe leaga foi, e le puʻeina ia mea e manatu taua i le manuia lautele.

Mo se faʻataʻitaʻiga: o le faʻatupulaia o le GDP e ono uiga o le sili atu numera o mea faʻaleagaina ma le siosiomaga faʻaleagaina, poʻo le leo leo i laumua o atunuʻu, o le faʻaititia o taimi avanoa poʻo le le mafai ona tuʻufaʻatasia polofesa ma aiga olaga, o le vaivai o le toe faʻafouina punaoa faanatura, ma isi

E faʻalagolago foʻi le lelei o le olaga i le faʻasoaga o le GDP i tagata o le atunuʻu, e le gata ile lautele tulaga.

Ina ia fetuʻunaʻi mo nei mea taua, o le Malo Aufaatasi fuafuaina le Human Development Index, lea e faʻavasega ai atunuʻu e le gata faʻavae i luga o le GDP, ae faʻavae foi i luga: ola olaga, iloa faitauga, tulaga tutusa i le va o aliʻi ma fafine, faʻaaoga tamaiti faigaluega, le tutusa totogi, ma isi.

E tele isi faʻamatalaga e fetuʻunaʻi ai nei mea uma faʻatasi ma le GDP, ae e leʻi mafai ona faʻatuina se tasi faʻavaomalo taliaina e avea o se fuataga.